Uçan Süpürge, kadınların ve kadın örgütlenmelerinin güçlendiği, adil bir dünya için yaşamın her alanında toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlandığı bir değişim yaratmak için mücadele eden; bu mücadelesini yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde savunuculuk faaliyetleriyle sürdüren bir kadın sivil toplum örgütüdür. Uçan Süpürge’nin temel amacı kadın örgütleri arasında iletişim, eşgüdüm, ortak savunuculuk platformu zemini hazırlamak, hem ulusal hem uluslararası boyutta ağ ve işbirliği kurmaya ilaveten gelişen teknoloji ile zenginleşen savunuculuk ve adalete erişim faaliyetleri gerçekleştirmektir.
Kuruluşunda kâr amacı gütmeyen bir şirket olarak yola çıkan Uçan Süpürge, 2017 yılında vakıf statüsüyle kurumsal yapısını güçlendirmiştir. Kurulduğu günden bu yana kurumsal hafızayı önemseyen Uçan Süpürge, 13 Kasım 2025’te 30. yılını kutlayacaktır. Kurucuları, kadın hareketinin birikimlerinden beslenerek ve feminist aktivist deneyimlerinden ilhamla, 1990’lı yıllarda uluslararası kadın konferanslarının ve habitat süreçlerinin yarattığı ivmeyle iletişim, işbirliği ve dayanışmayı artırmayı hedeflemiştir.
Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin her alanda var olduğunu gören Uçan Süpürge, özellikle sinema alanında kadın emeğini görünür kılmak için 1998 yılında Türkiye’nin ilk Uluslararası Kadın Filmleri Festivalini başlatmıştır. Panel, söyleşi ve sergilerle uluslararası bir organizasyon haline gelen festival, her yıl dünya çapında kadın yönetmenleri ve oyuncuları Ankara’da buluşturmakta; iletişim ağlarını ve işbirliklerini güçlendirmektedir.
Kadın örgütlerini güçlendirmek amacıyla bölge toplantıları düzenlemiş, “Yerel Muhabirler Ağı”nı tüm illere taşımış, düzenli olarak Uçan Haber Bülteni yayımlamış, yerel ve ulusal radyo programları ile TV programlarında danışmanlık yapmıştır. Ulusal STK buluşmaları organize etmiş, uluslararası sözleşmelere gölge raporlar hazırlamış, TBMM’de kadın örgütlerine savunuculuk süreçlerinde gönüllü rehberlik etmiştir. CEDAW şampiyonlarının seçilmesi ve kamu-STK işbirliklerinin geliştirilmesi, bu çalışmalar arasında sayılabilir.
2003 yılından itibaren kadınlarla yapılan buluşmalarda erken yaşta ve zorla evlilikler meselesinin yakıcı bir sorun olduğunu fark eden Uçan Süpürge, bu konuyu Türkiye gündemine taşıyan ilk örgütlerden biri olmuştur. Donanımlı danışma kurullarıyla kamu yetkilileriyle savunuculuk yürütmüş, aynı zamanda kadın örgütlerinin güçlendirilmesini sağlamıştır. 62 ilde “Çocuk Gelinlere Hayır Platformu”nu kurmuş, AB Konseyi’nden Diyanet’e kadar farklı kurumların sorumluluk almasını gündeme getirmiştir. Ayrıca Hindistan, Bangladeş, Nijer, Nijerya ve Avrupa ülkeleriyle deneyim paylaşımında bulunmuş; 1998 tarihinde başlayan Uçan Süpürge Uluslararası Kadın Filmleri Festivali’nde her yıl bu konuya özel bir bölüm ayırmıştır. Kısa film çekimleri, senaryo yarışmaları ve televizyon dizileri ile konunun geniş kitlelere ulaşmasına öncülük etmiştir.
Uçan Süpürge, her 10 yılda bir yaptığı arama toplantılarıyla kadın hareketinin ihtiyaçlarını değerlendirerek gelecek 5–10 yıl için stratejik planlarını oluşturmakta; bu doğrultuda yerel ve ulusal ortak projeler geliştirmektedir. Dijitalleşmenin imkânlarıyla yerel muhabir ağlarını WhatsApp grupları üzerinden sürdürmekte, özellikle afet dönemlerinde toplumsal cinsiyet perspektifli haberlerin yayılmasını sağlamaktadır.
Uçan Süpürge uzun yıllar boyunca uluslararası sözleşmelerin de takipçisi olmuştur. Ulusal STK buluşmalarının sekreteryasını üstlenen Uçan Süpürge: İlk olarak, 2000 yılında, 149 kadın örgütünün katılımıyla, “PEKİN+5” ortak raporunu hazırlamıştır. İkinci olarak, 2003 yılında CEDAW gölge raporu hazırlık toplantısına 81 ilden 453 kadının katılımıyla ev sahipliği yapmıştır. Üçüncü olarak ise ,2013 yılında yine 81 ilden 600 kadının katılımıyla “Kadın STK Strateji ve Geleceğin Planlanması” toplantısını düzenlemiştir. Uçan Süpürge, Birleşmiş Milletler Kadının Statüsü Komisyonu toplantılarına katılım sağlamaktadır. Pekin+30 sürecinde Avrupa Sivil Toplum Bölgesi Yürütme Kurulu’nda yer alan iki kadın örgütünden birisi olmuştur.
Son 10 yıldır önemli bir ihtiyaç olarak görülen “kadınların adalete erişimi” alanında yoğun çalışmalar yürütmektedir. Feminist hukuk yaklaşımıyla stratejik davalama süreçleri geliştirilmiş, Türkiye Barolar Birliği Kadın Hakları Birimi (TÜBAKKOM) ile işbirliği yapılmıştır. “Kader Değil Karar” projesi kapsamında birçok ilde karar yazma atölyeleri düzenlenmiş, on binlerce stajyer avukata eğitim verilmiştir. Ayrıca kız çocuklarının adalete erişimine yönelik rehber kitapçık hazırlanarak tüm barolara dağıtılmıştır.
Sanatın dönüştürücü gücünü odağına alan “SANATLA” projesiyle (3 yıllık program), 5 proje ortağı ve 11 üniversiteyle kadınların ve kız çocuklarının sanat yoluyla güçlenmesine yönelik etkinlikler ve toplantılar gerçekleştirilmektedir. Kültür-sanat odaklı çalışmalarla gençler arasında dayanışma ağları kurulması hedeflenmektedir.
Bugün özellikle üniversite öğrencileriyle yakın ilişkiler kuran Uçan Süpürge, toplumsal cinsiyet eşitliği ve adalete erişim konularında eğitim serileri düzenlemekte, şiddet, yasal haklar, temsil eşitsizliği, görünürlük ve üretim gibi alanlarda farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır. Birçok üniversitedeki temsilcileriyle toplumsal cinsiyet perspektifinden kültür-sanat etkinlikleri yürütmekte ve gençlerle birlikte büyümeyi hedeflemektedir.
Uçan Süpürge, Kasım 2025’te 30. yılını kutlamaya hazırlanıyor. Bu 30 yıl, yalnızca bir takvim değil; emek, cesaret ve dayanışmanın hafızasıdır. Birlikte olmak, birlikte güçlenmek, kadın mücadelesinin başarısını sürdürmek anlamına gelmektedir.
